اگر به ورزش موج سواری علاقه داشته باشید برای شروع این ورزش بی شک باید در کنار یک مربی و منتور حرفه ای آموزش ببینید کسی که روزها ، ماه ها و سالها برای حفظ تعادل روی امواج آب تمرین و تلاش کرده و می داند چگونه باید بر امواج فائق شد.
پیشروی در دنیای کسب و کار هم بی شباهت به مهارت موج سواری نیست ، وجود افراد بی شمار علاقه مند به کسب و کارهای جدید ، صاحبان بسیار ایده های خلاقانه ، کوتاه شدن عمر محصولات و خدمات ، …. همه و همه منجر به ایجاد تلاطم های بسیار در دریای کسب و کار شده اند.
در این میان شتابدهنده ها حکم منتور و مربی موج سواری را دارند که با تجربه غنی خود دست شما را می گیرند.
تا سوار بر امواج نوآوری و خلاقیت، با برنامه ریزی و کاملا حساب شده طی مدت زمان مشخص، با شکل دهی به خدمات و محصولات اولیه شما، جذب سرمایه و آموزش ها و مشاوره های لازم، شما را به آن سوی مسیر کسب و کار که همان معرفی محصولات و خدمات شما، شناخت و پیدا کردن مشتریان و در نهایت سودآوری می باشد، برسانند.
در این مقاله می خواهیم درباره اینکه شتاب دهنده چه کاری انجام می دهند ؟ چه خدماتی دارند ؟ تاریخچه و مراحل کار اونها چیه ، چه مزایا و معایبی دارند و اینکه چه تفاوتی با مراکز رشد دارن صحبت کنیم . در انتها هم یک سری شتابدهنده های برتر ایران و جهان رو با هم بشناسیم و یه لیست از شتابدهنده های ایرانی براتون گردآوری کردیم.
هدف شتابدهنده ها
شتابدهنده ها با برگزاری دوره های حمایتی قصد تسریع موفقیت و پیشرفت استارتاپها را دارند. شتابدهنده ها شرکت هایی هستند که استارتاپ ها را از همان ابتدا مورد حمایت فکری ، فنی و مالی قرار داده و آنها را بر اساس شرایط داخلی خود پذیرفته و از آنها حمایت می کنند.
معمولا حمایت شتابدهنده ها از یک استارتاپ بصورت کمک های نقدی ، تخصیص فضای کار مناسب ، تامین تجهیزات اداری ، آزمایشگاهی و کارگاهی ، دعوت و حضور مربیان متخصص برای همراهی تیم ها ، کمک های فکری و فنی ، حمایت های قانونی ، حقوقی ، برگزاری تورها و دورهمی مرتبط با ایده ها و … می باشد.
استارتاپ ها در ازاء حمایت های فوق ، بسته به این که در کدام مرحله از یک کسب و کار باشند قسمتی از سود سهام خود را به شتابدهنده می دهند.
احتمالا کلمه ” شتاب” شما رو به یاد فیزیک می ندازه ، جریان سیب معروفی که بر سر نیوتن فرود آمد و منجر به کشف قانون جاذبه شد رو که شنیدید؟
نیوتن جان ، در ادامه کشفیات خودش فرمول شتاب اجسام رو هم گفته و قطعا اون زمان به تنها چیزی که فکر نمی کرده کارآفرینی و اکوسیستمش بوده و روحشم خبر نداشته یه روزی یه ترکیب جدید از این کلمه ( شتاب دهنده ) به عنوان نام مرکزی برای علاقه مندان ایده های جدید ، محصولات و خدمات خلاقانه و کسب و کارهای سودآور استفاده بشه.
در واقع میشه گفت شتابدهنده ها به سبب اینکه ماه ها و سالها قبل از شما وارد اکوسیستم کارآفرینی شدند و مسیر کارآفرینان و کسب و کارهای بسیاری رو دیدند و دلایل شکست و موفقیت فعالان این عرصه رو می دونند اومدن همه اشتباهات و مشکلاتی که در مسیر یک استارتاپ ممکنه گریبانگیرتون بشه رو پیش بینی کردند و خدمات همه جانبه ای به شما ارائه می دن که نیازهای شما رو برآورده می کنن.
مثلا اونها می دونن که دلیل شکست یا طولانی شدن زمان رسیدن به نتیجه برای بعضی تیم های استارتاپی این بوده که این تیم ها مدل کسب و کار درستی نداشتند بنابراین هر تیم استارتاپی که وارد شتابدهنده بشه مدل کسب و کارش توسط افراد متخصص و خبره بررسی میشه.
اگر مدل کسب و کار نداشته باشه یک مدل کسب و کار حرفه ای و متناسب با نوع کارشون طراحی و تهیه میشه ، اگر مدل کسب و کار داشته باشن صحت و کافی بودن اطلاعات آن مورد بررسی و رفع اشکال قرار می گیرد.
از طرف دیگه شتابدهنده ها می دونن که مشکل خیلی از شما جوونای خوش فکر و با انگیزه ، نداشتن سرمایه ی کافیه ، بنابراین اگر در بررسی ایده ، یا محصولات و خدمات اولیه شما به این نتیجه برسند که این ایده ارزش سرمایه گذاری داره ، شما رو به شبکه ای از سرمایه گذاران معرفی می کنند تا بتونید سرمایه مورد نیاز برای تبدیل شدن به یک استارتاپ موفق رو بدست بیارید.
شتابدهنده ها منتورها و مشاورانی دارن که موهاشونو نه تو آسیاب بلکه در راه رشد دادن استارتاپ ها سفید کردند و میدونن که بعضی جوونای استارتاپی ما به سبب رشته های تحصیلی که خوندن اگرچه در کار خودشون متخصص هستند
اما با دنیای کسب و کار مثل شناخت بازار ، بازاریابی ، جذب سرمایه ، قواعد کار تیمی ، قانون تجارت و مواردی از این دست بیگانه هستند بنابراین وارد گود می شن و تخصص و دانش خودشون رو وسط می زارن تا دانسته های تیم شما تکمیل بشه و بتونید ایده تون رو به یک محصول اولیه تبدیل کنید و راهی بازار کنید.
حالا خودتون بگید در قبال این خدمات فوق العاده شتابدهنده ها حاضرید درصدی از سهام استارتاپتون رو به شتابدهنده بدید ؟ شتابدهنده ها تجربه های موفقی در زمینه کار خودشون داشتن پس این معامله یک معامله دو سر سود دیده میشه.
برنامه هایی که شتابدهنده ها ارائه می دهند معمولا از لحاظ زمانی محدود هستند و در اکثر مواقع در حدود دو یا سه ماه دوره پیش شتابدهی و سه تا شش ماه دوره شتابدهی می باشد.
بعضی شتابدهنده ها افراد دارای ایده رو هم می پذیرند و از مرحله اعتبارسنجی ایده به کمک شما میان و کمک می کنن تیم تون رو تشکیل بدین، محصول / خدمات اولیه تون رو برای ارائه به بازار تولید و آماده کنید.
ولی بعضی دیگه از شتابدهنده ها می گن باید تیم تشکیل داده باشین یک مدل کسب و کار قابل قبول داشته باشین و تا این مرحله پیش رفته باشین بعد شما رو پذیرش می کنند و کمک می کنن که جذب سرمایه کنید و وارد مرحله شتابدهی بشید .
تفاوت شتابدهنده ها و مراکز رشد
ممکن است در نگاه اول اینطور به نظر برسد که شتابدهنده ها و مراکز رشد یکسان هستند اما چند تفاوت مهم در روال کار آنها می بینیم :
مراکز رشد در تصمیم گیری های استارتاپ هایی که در آنجا مستقر هستند دخیل نیستند اما شتابدهنده ها از آنجایی که در ازای خدمات خود بخشی از سهام استارتاپ را دارند پس می توان گفت یکی از سهامداران استارتاپ محسوب می شوند و در تصمیم گیری های مهم استارتاپ حضور دارند
این مسئله مثل دو روی یک سکه می تواند مثبت یا منفی باشد منفی از آن جهت که شاید ذهنیت و طرز فکر مدیران استارتاپ و مدیران شتابدهنده همسو نباشد و مثبت از این جهت که شما به عنوان یک استارتاپ جوان و کم تجربه در طی مسیر کاری خود در تصمیم گیری های حساس تنها نیستید و افرادی که سابقه حضورشان در اکوسیستم کارآفرینی کشور بیشتر از شماست تجربیات خود را در اختیار شما می گذارند تا بتوانید مسیر خود را به سلامت ، صحیح و با کمترین اشکال طی کنید.
یک تفاوت مهم دیگر این است که مراکز رشد، سهامدار استارتاپ ها نمی شوند.
میخوای در مورد شروع استارتاپ ها بیشتر بدونی
حالا چطور می تونیم به عنوان یک استارتاپ به یکی از این شتابدهنده ها راه پیدا کنیم ؟
هر کدوم از شتابدهنده ها برای پذیرش استارتاپ ها قوانین خاص خودشون رو دارن مثلا شتابدهنده دانشگاه شریف تنها تیم های استارتاپی رو پذیرش می کنه که حداقل پنجاه درصد اعضای اون از دانشجویان و فارغ التحصیلان خود دانشگاه شریف باشن اما یک سری قوانین کلی که معمولا برای پذیرش شتابدهنده ها وجود داره رو اینجا براتون می گم.
اگر یک شتابدهنده مشخص تو ذهنتونه می تونید به سایتش مراجعه کنید و شرایط پذیرش رو دقیق مطالعه کنید .
برای اینکه درخواست پذیرش به شتابدهنده ها بدید باید وارد سایت اونها شده و فرم درخواست پذیرش رو بصورت آن لاین پر کنید ، یک کد پیگیری به شما داده می شود که از طریق آن می توانید پاسخ درخواست خود را پیگیری کنید. درخواست ها به صورت دوره ای بررسی می شن و با توجه به معیارهایی که هر شتابدهنده در نظر داره استارتاپ شما پذیرش یا رد میشه.
بعضی شتابدهنده ها فقط در یک سری رشته های خاص فعالیت می کنند و فقط استارتاپ هایی رو قبول می کنند که محصولات یا خدماتشون مرتبط با این رشته ها باشه مثلا شتابدهنده “اکسیژن ” مخصوص استارتاپ هایی است که در حوزه ” اینترنت اشیا” فعالیت می کنند، یا شتابدهنده ” هلثیو” همونطور که از اسمش پیداست مختص استارتاپهاییه که در زمینه ” سلامت” کار می کنند.
بعضی شتابدهنده ها برای همه استارتاپها و تیم هایی که در خواست پذیرش داده اند یک دوره آموزشی کوتاه مدت برگزار می کنند برای توانمند سازی این افراد و اینکه مطمئن بشن افراد حاضر در تیم های استارتاپی یک سری اطلاعات اولیه و پایه ای مورد نیاز برای فعالیت در فضای استارتاپی از جمله درک مدل کسب و کار و فرایندهای مرتبط با آن را دارند.
خود برگزاری این دوره به ارزیابی بهتر تیم های استارتاپی از سوی مدیران شتابدهنده ها کمک می کند.
شتابدهنده ها خصوصی هستند یا دولتی ؟
در حال حاضر شتابدهنده هایی را از هر دو بخش دولتی و خصوصی داریم که در کشور در حال فعالیت هستند که اغلب آن ها شتابدهنده در تهران هستند. شتابدهنده ها می توانند با پشتوانه یک دانشگاه تاسیس شده باشند که به آنها شتابدهنده های دانشگاهی هم گفته می شود اولین شتابدهنده دانشگاهی کشور شتابدهنده دانشگاه شریف است که از سال 1393 کار خود را شروع کرده است.
تاریخچه شکل گیری شتابدهنده ها
نکته جالب درباره تاریخچه شکل گیری شتابدهنده ها این است که می توان گفت شکل گیری آنها به مراکز رشد گره خورده است. اولین مراکز رشد کسب و کار در سال 1959در نیویورک
تاسیس شد تا سال 1980 تعداد آنها به دوازده عدد رسید و در سال 1995 تعداد آنها به 600 عدد افزایش یافت.
رشد سریع مراکز رشد نتوانست امکان رشد کسب و کارهای جدید را در مراحل شکننده ابتدایی آنها فراهم کند بخصوص پس از فروپاشی حباب بازار سهام در اوایل قرن 21 ضعف مدل حمایتی مراکز رشد آشکارتر شد.
در این شرایط اکوسیستم کارآفرینی به دنبال ایجاد یک چارچوب جدید برای جایگزین کردن مراکز رشد بود که اولین شتابدهنده آمریکایی با نام Y Cominator در سال 2005 تاسیس شد و تاکنون بیش از 4 هزار استارتاپ را پذیرش کرده است. پس از آن مراکز شتابدهی بسیاری در آمریکا و سایر نقاط جهان به وجود آمدند. در برخی از گزارش ها نزدیک به 700 سازمان در آمریکا به عنوان شتابدهنده / مرکز رشد شناسایی شدند.
برترین شتابدهنده های ایران و دنیا
در حال حاضر آمار دقیقی از عملکرد شتابدهنده های ایرانی یا حتی تهرانی برای ارزیابی آنها وجود ندارد. چرا که به دلیل نوپا بودن این شتابدهنده ها ، هنوز خروجی اغلب آنها به ثمر ننشسته و وارد بازار نشده اند.
درباره برترین شتابدهنده های دنیا هم باید خدمتتان عرض کنم که اولین طبقه بندی شتابدهنده ها در سال 2014 در کاری به نام ” پروژه رتبه بندی شتابدهنده های استارتاپی” بود که تمرکز آن بر ارزیابی عملکرد شتابدهنده های آمریکایی بوده و همه ساله تکرار می شود.
این پروژه شتابدهنده های ایالات متحده آمریکا را به پنج دسته پلاتین پلاس ، پلاتین ، طلا ، نقره و برنز طبقه بندی می کند. این طبقه بندی با مدنظر قرار دادن معیارهایی نظیر ارزش گذاری ، نرخ خروج ، افزایش سرمایه گذاری ، نرخ بقای استارتاپها ، رضایت موسس و شبکه فارغ التحصیلان صورت می گیرد.
Plug and Play شتابدهنده برای 30 کشور
می توان گفت یکی از اکسلریتورهای مطرح دنیا ” مرکز فناوری plug and play” است که یکی از فعال ترین شرکت های سرمایه گذاری خطرپذیره. سال 2006 شروع به کار کرده و تا سال 2022 ، 2699 استارتاپ رو پذیرش کرده از این میان 220 خروجی خوب داشته .
نکته جالب درباره این اکسلریتور اینه که در بیش از 30 کشور دنیا شعبه داره از جمله فرانسه ، آلمان ، اسپانیا ، ژاپن ، چین ، هند ، برزیل ، مکزیک و … . این شتابدهنده برای اینکه برنامه شتابدهی منحصربفردی داشته باشه با صدها شرکت ، دانشگاه و اداره دولتی همکاری داره .
چند تا استارتاپ به نام هم از خروجی های این شتابدهنده محسوب می شوند مثل استارتاپ های pay pal و Drop box . یادتونه گفتم بعضی شتابدهنده ها فقط روی یک سری رشته های خاص سرمایه گذاری می کنند و فقط استارتاپ هایی رو پذیرش می کنن که در اون رشته ها کار کنن ؟ این اکسلریتور هم همینطوره البته چون تو کشورهای زیادی فعاله رشته های مورد پذیرشش هم زیادن از جمله : انرژی ، سلامت ، شهر هوشمند ، فین تک و چندین صنعت دیگه
شتاب دهنده Angle Pad : کمیت مهم تره یا کیفیت ؟ مسئله این است …
بر اساس مطالعه ای که در دانشگاه ام آی تی انجام شده ، شتابدهنده Angle Pad یکی از برترین شتابدهنده های ایالات متحده آمریکاس. اگه سری به سایت این اکسلریتور بزنید می بینید که در توصیف خودش نوشته خیلی از شتابدهنده ها دنبال این هستند که تعداد استارتاپ های بیشتری رو پذیرش کنن و دوره شتابدهی براشون برگزار کنن اما ما تمرکزمون روی اینه که استارتاپ های عالی رو وارد دوره شتابدهی خودمون کنیم و برامون خیلی مهمه که چه کسی این استارتاپ ها رو بنیانگذاری کرده .
این اکسلریتور رمز موفقیت خودش رو اینچنین بیان کرده و در واقع میگه کیفیت کار برامون مهم تر از کمیته . اکسلریتور Angle Pad سال 2010 شروع به کار کرده و تا سال 2022 برای بیش از 150 تیم استارتاپی دوره شتابدهی برگزار کرده و به اونها خدمات داده . این اکسلریتور میگه متقاضیان ورود به دوره های شتابدهی ما زیاد هستند
اما هر شش ماه فقط حدود 15 تیم رو انتخاب می کنیم و به این استارتاپ ها کمک می کنیم بازار هدف خودشون رو بشناسن ، محصولی مناسب بازار مهیا کنن ، اعتبار و سرمایه اولیه دریافت کنند و سعیمون اینه که تو جلسات جذب سرمایه به اونها کمک کنیم برای رسیدن به این اهداف هر سه ماه شتابدهی دوره بسیار متمرکز و سختی رو طی می کنیم.
Tech Stars ، شتاب دهنده با خواستگاران بسیار
برای اینکه بخوایم شتابدهنده ها رو طبقه بندی کنیم و بگیم کدوم شتابدهنده ها تو دنیا کاردرست تر از بقیه هستن معیارهای مختلفی وجود داره یکی از معیارهای رایج برای اولویت بندی شتابدهنده ها گسترش بازار اونهاست . اگر این معیار رو در نظر بگیریم باید بگیم یکی از معروف ترین شتابدهنده های دنیا Tech Stars است. ویژگی بارزش اینه که یکی از پرتقاضا ترین اکسلریتورهای دنیاس . بیش از 75 شرکت سرمایه گذاری خطر پذیر باهاش همکاری می کنن.
این اکسلریتور سالانه هزاران درخواست از طرف استارتاپ ها دریافت می کنه و ورود بهش سخته . هر سال در پنج شهر از جمله بوستن ، نیویورک و … برای ده تیم استارتاپی دوره های شتابدهی برگزار می کنه که میشه گفت سالی 50 دوره شتابدهی . بین خروجی های موفقش استارتاپ های نامدار جهانی دیده می شن از جمله Daily Burn .
لیست شتاب دهنده های اختصاصی ایران و تهران
لیست شتابدهنده ها در سایت های مختلف آورده شده پس اگه موافق باشین با هم لیست شتابدهنده های اختصاصی که فقط روی استارتاپ های رشته های مشخص سرمایه گذاری می کنند رو مرور کنیم که احتمالا بیشتر به دردتون می خوره :
در این لیست شتاب دهنده های ایران آورده شده که بیشتر آن ها شتابدهنده در تهران هستند و بر حوزه ی خاصی متمرکز اند.
| ردیف | نام شتابدهنده | رشته یا رشته های اختصاصی |
| 1 | همتک | هوش مصنوعی |
| 2 | نوین تک | اینترنت اشیا ، بازی سازی ، تجارت الکترونیک، فین تک |
| 3 | نیروان | هوش مصنوعی و انرژی |
| 4 | هاردتک | سخت افزار |
| 5 | اکسیژن | اینترنت اشیا |
| 6 | فینووا | فین تک |
| 7 | فارابی | فینتک |
| 8 | امید | فرهنگی |
| 9 | آی تک | انرژی |
| 10 | هاست ایران | فناوری اطلاعات |
| 11 | تاب تک | فناوری اطلاعات و ارتباطات |
| 12 | واتک | تکنولوژی آب |
| 13 | هاب | Early – stage |
| 14 | سینا | سرویس های دیجیتال مرتبط با کودکان |
| 15 | سیوان | فناوری اطلاعات |
| 16 | پرسیس ژن | زیست فناوری پزشکی |
| 17 | نوران | سلامت |
| 18 | لاکتوژن | بیوتکنولوژی |
| 19 | کارا | سلامت الکترونیک |
| 20 | تیک | فناوری اطلاعات و ارتباطات |
| 21 | سی سو تک | گردشگری ، صنایع دستی ، میراث فرهنگی ، زبان خارجی |
| 22 | نانومچ | نانو |
| 23 | هلثیو | سلامت |
| 24 | تیک آپ | فناوری اطلاعات ، گردشگری و خدمات |
| 25 | آهوگ | صنایع خلاق |
| 26 | پرتغال | بیوتکنولوژی ، نانو تکنولوژی ، علوم زیستی |
| 27 | پویان | فناوری اطلاعات ، انرژی ، صنایع غذایی ، معادن و فلزات |
| 28 | آراد | هوافضا |
| 29 | آیوتیک | اینترنت اشیا |
| 30 | هوشمند سلامت | سلامت |
| 31 | سکو | سلامت دیجیتال ، تجهیزات پزشکی ، فناوری های زیستی |
| 32 | آما | آب ، محیط زیست و انرژی |
| 33 | متاسل | سلامت الکترونیک |
| 34 | فناوری های اشتغال | تکنولوژی های جذب ، توسعه و نگهداشت منابع انسانی |
| 35 | کارآفرینان یانیا ذوق | کشاورزی و کویر |
| 36 | ابر زندگی | دیجیتال |
| 37 | هاوش | صنایع خلاق |
| 38 | همپیوند | فناوری های مالی و بلاک چین |
| 39 | نکسترا | شهر هوشمند ، اینترنت اشیا ، امنیت و شبکه |
| 40 | بهرافن | دانش آموزان و نوجوانان در حوزه آموزش و بازی |
| 41 | مانا | مخصوص بنیانگذاران خانم |
| 42 | استودیو تحول دیجیتالی فردا | نرم افزار |
| 43 | هفت و هشت | معماری و صنعت ساختمان |
| 44 | اسمارت ایکس | سلامت و کشاورزی هوشمند |
| 45 | آبان | آب و انرژی |
| 46 | ارتباطات داناک | فناوری اطلاعات و اقتصاد |
| 47 | سماتوس | نرم افزار |
| 48 | آمپر | خودرو ، تجهیزات پزشکی ، فناوری اطلاعات ، اینترنت اشیا |
| 49 | رایمون | انیمیشن ، بازی و جلوه های ویژه دیجیتال |
| 50 | گرین تک | فناوری اطلاعات |
| 51 | شنوا | طرح های صنعتی ، فناوری اطلاعات و محیط زیست |
| 52 | کاگنوتک | علوم شناختی |
| 53 | جامپا | محرومیت زدایی |
| 54 | بن دا لب | زیست فناوری |
| 55 | سیناپس | محصولات تشخیص آزمایشگاهی |
| 56 | مک تپ | تولید ، آب ، انرژی ، کشاورزی ، محیط زیست |
| 57 | اکسیر | محندسی بافت و پزشکی بازساختی |
| 58 | دکتر کاربین | سلامت و بیوتکنولوژی |
| 59 | توان و اندیشه نوآور | بیوتکنولوژی سلامت |
| 60 | ماینتک | معدن و صنایع معدنی |
| 61 | فن یاخته | واکسن ، داروهای نوترکیب ، سلول های بنیادی |
| 62 | نانوپل | پلیمر ، متروشیمی ، فناوری نانو |
| 63 | کایت | کشاورزی |
| 64 | مکران | صنایع دریایی |
| 65 | پیاکو | انرژی و منابع طبیعی |
| 66 | آوریم | صادرات |
| 67 | تافردا | خودرو |
| 68 | صبا | فرهنگی ، سینمایی ، رسانه ای ، صنایع خلاق |
| 69 | ایده بان | اقتصاد دریا |
| 70 | اکسزون | پروبیوتیک و غاهای فراسودمند |
| 71 | کوآلاپ | بازی و سرگرمی |
سوالی که برای من مطرح میشه این هست که من چطور میتونم سرمایه گذاری کنم !؟
راه های مختلفی داره مثل اینکه عضو گرو های سرمایه گذاری یا شرکت های سرمایه گذاری خطر پذیر بشین. بهتون پیشنهاد میکنم برای بهتر آشنا شدن با این فضا دوره راه اندازی استارتاپ رو تهیه کنین و ببینین.